Tendencje zmian we współczesnych rodzinach w ponowoczesności
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie przemian rodziny polskiej, będącej podstawowym środowiskiem życia, rozwoju i wychowania człowieka, na początku XXI wieku, ujmowanego jako okres ponowoczesności.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przedstawiony problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytania: jak zmienia się rodzina i jej funkcjonowanie w ponowoczesności? jaki jest dzisiaj kierunek tych zmian? jakie czynniki w największym stopniu determinują te zmiany? Zastosowano analizę literatury i syntezę wniosków oraz przegląd wybranych raportów, diagnoz, wyników z badań naukowych realizowanych w perspektywie koncepcji przemian rodziny współczesnej.
PROCES WYWODU: Odwołując się do naukowych opracowań dokonano interdyscyplinarnej refleksji nad przemianami dokonującymi się we współczesnej rodzinie, które zmierzają w kierunku ponowoczesnego modelu rodziny i demokratyzacji stosunków rodzinnych, przy wciąż żywych cechach rodziny tradycyjnej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że rodzina się zmienia pod wpływem czynników mikro oraz makrospołecznych charakterystycznych dla ponowoczesności, gdzie ważnym elementami są procesy globalizacyjne, urbanizacji i industrializacji, konsumpcjonizmu oraz rozwój nowych mediów i technologii. Obszar zmian dotyczy nie tylko definiowania rodziny, ale także społecznych deklaracji w zakresie życia małżeńsko-rodzinnego, jak również struktury, pełnienia ról rodzinnych i codziennego funkcjonowania rodziny.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Współczesna rodzina ulega wyraźnej transformacji w kierunku demokratyzacji życia rodzinnego. Zmiany te pociągają za sobą nowe szanse i możliwości optymalizujące jej funkcjonowanie, ale pojawiają się także zagrożenia i trudności, które wywołują zagubienie i chaos. Stąd opis sytuacji dzisiejszych rodzin i ich interpretacja wymaga ciągłej eksploracji badawczej, która umożliwia uzyskanie wiedzy o rodzinie w procesie jej dostosowywania się do nowej rzeczywistości oraz formułowanie pożądanych kierunków działań w obszarze pomocy i wspierania rodziny i rodzicielstwa.
Bibliografia
Bakiera, L. (2014). Zaangażowanie w rodzicielstwo na tle współczesnej rodziny. Kultura i Edukacja, 2(102), 146-172.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
Błasiak, A. (2017). (Nowy) wymiar rodzicielstwa – wybrane aspekty. W: D. Opozda i M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych. Lublin: Wydawnictwo Episteme, 29-44.
Boguszewski, R. (2013). Raport „Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie”. CBOS
BS/33/2013. Pozyskano z: http:// www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_033_13. PDF (dostęp:
09.2018).
CBOS. (2013a). Postawy prokreacyjne kobiet – komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.
CBOS. (2013b). O roli kobiety w rodzinie – komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.
CBOS. (2013c). O mamie i tacie – kilka wspomnień z dzieciństwa – komunikat z badań CBOS.
Warszawa, maj.
Doniec, R. (2013a). Rodzina polska w XXI wieku – przemiany i kondycja. Próba syntezy. Pedagogika Społeczna, 4, 45-73.
Doniec, R. (2013b). Rodzina polska jako środowisko życia i wychowania w XXI wieku – indywidualne
doświadczenia i interpretacje. Horyzonty Wychowania, Vol. 12, No. 24, 163-195.
Gębuś, D. (2011). Demokratyzacja życia rodzinnego – mężczyzna w nowej roli społecznej. Tolerancja. Studia i Szkice, t. XVI, 132-146.
Gębuś, D. (2013). Odraczanie ról małżeńskich i rodzicielskich – czy możliwe jest odwrócenie trendu? W: M. Piorunek, J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina – młodzież – dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 103-114.
Gębuś, D. (2017). Czy grozi nam upadek rodziny? Kondycja rodziny polskiej na tle innych krajów europejskich. Wychowanie w Rodzinie, t. XV (1), 135-144.
Giddens, A. (2006). Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Mandal, E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marciniak-Budecka, D. (2014). Rodzicielstwo do-it-yourself, czyli refleksyjność współczesnego rodzicielstwa. Pogranicze. Studia Społeczne, t. XXIV, 131-148.
Modrzewski, J. i Matysiak-Błaszczyk, A. (2013). Odmiany współczesnego polskiego problemu rodzinnego. W: M. Piorunek. J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina – Młodzież – Dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 23-52.
Ostrouch-Kamińska, J. (2013). Egalitarne rodzicielstwo. Szkice Humanistyczne, t. XIII, nr 1, 159-168.
Ostrouch-Kamińska, J. (2015). Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Studium socjopedagogiczne narracji rodziców przeciążonych rolami. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Sikorska, M. (2009). Nowy ojciec, nowa matka, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich
rodzinach. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie.
Kraków: Nomos.
Titkow, A., Duch-Krzystoszek, D. i Budrowska, B. (2004). Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Tyszka, Z. (2002). Rodzina we współczesnym świecie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Willan-Horla, L. (2012). Obraz współczesnej polskiej rodziny, czyli od matki Polki (przez kobietę wielozadaniową) po kobietę dokonującą wyborów. W: K. Białobrzeska i C. Kurkowski (red.), Zagrożone człowieczeństwo. Tom I: Zagrożenia w obszarze rodziny, dzieciństwa i okresu dorastania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 39-56.
Copyright (c) 2019 Anna Błasiak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: