Tendencje zmian we współczesnych rodzinach w ponowoczesności

Abstract

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie przemian rodziny polskiej, będącej podstawowym środowiskiem życia, rozwoju i wychowania człowieka, na początku XXI wieku, ujmowanego jako okres ponowoczesności.  

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przedstawiony problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytania: jak zmienia się rodzina i jej funkcjonowanie w ponowoczesności? jaki jest dzisiaj kierunek tych zmian? jakie czynniki w największym stopniu determinują te zmiany? Zastosowano analizę literatury i syntezę wniosków oraz przegląd wybranych raportów, diagnoz, wyników z badań naukowych realizowanych w perspektywie koncepcji przemian rodziny współczesnej.

PROCES WYWODU: Odwołując się do naukowych opracowań dokonano interdyscyplinarnej refleksji nad przemianami dokonującymi się we współczesnej rodzinie, które zmierzają w kierunku ponowoczesnego modelu rodziny i demokratyzacji stosunków rodzinnych, przy wciąż żywych cechach rodziny tradycyjnej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że rodzina się zmienia pod wpływem czynników mikro oraz makrospołecznych charakterystycznych dla ponowoczesności, gdzie ważnym elementami są procesy globalizacyjne, urbanizacji i industrializacji, konsumpcjonizmu oraz rozwój nowych mediów i technologii. Obszar zmian dotyczy nie tylko definiowania rodziny, ale także społecznych deklaracji w zakresie życia małżeńsko-rodzinnego, jak również struktury, pełnienia ról rodzinnych i codziennego funkcjonowania rodziny.   

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE:  Współczesna rodzina ulega wyraźnej transformacji w kierunku demokratyzacji życia rodzinnego. Zmiany te pociągają za sobą nowe szanse i możliwości optymalizujące jej funkcjonowanie, ale pojawiają się także zagrożenia i trudności, które wywołują zagubienie i chaos. Stąd opis sytuacji dzisiejszych rodzin i ich interpretacja wymaga ciągłej eksploracji badawczej, która umożliwia uzyskanie wiedzy o rodzinie w procesie jej dostosowywania się do nowej rzeczywistości oraz formułowanie pożądanych kierunków działań w obszarze pomocy i wspierania rodziny i rodzicielstwa. 

References

Bakiera, L. (2014). Zaangażowanie w rodzicielstwo na tle współczesnej rodziny. Kultura i Edukacja, 2(102), 146-172.

Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Scholar.

Błasiak, A. (2017). (Nowy) wymiar rodzicielstwa – wybrane aspekty. W: D. Opozda i M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych. Lublin: Wydawnictwo Episteme, 29-44.

Boguszewski, R. (2013). Raport „Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie”. CBOS

BS/33/2013. Pozyskano z: http:// www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_033_13. PDF (dostęp:

09.2018).

CBOS. (2013a). Postawy prokreacyjne kobiet – komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.

CBOS. (2013b). O roli kobiety w rodzinie – komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.

CBOS. (2013c). O mamie i tacie – kilka wspomnień z dzieciństwa – komunikat z badań CBOS.

Warszawa, maj.

Doniec, R. (2013a). Rodzina polska w XXI wieku – przemiany i kondycja. Próba syntezy. Pedagogika Społeczna, 4, 45-73.

Doniec, R. (2013b). Rodzina polska jako środowisko życia i wychowania w XXI wieku – indywidualne

doświadczenia i interpretacje. Horyzonty Wychowania, Vol. 12, No. 24, 163-195.

Gębuś, D. (2011). Demokratyzacja życia rodzinnego – mężczyzna w nowej roli społecznej. Tolerancja. Studia i Szkice, t. XVI, 132-146.

Gębuś, D. (2013). Odraczanie ról małżeńskich i rodzicielskich – czy możliwe jest odwrócenie trendu? W: M. Piorunek, J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina – młodzież – dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 103-114.

Gębuś, D. (2017). Czy grozi nam upadek rodziny? Kondycja rodziny polskiej na tle innych krajów europejskich. Wychowanie w Rodzinie, t. XV (1), 135-144.

Giddens, A. (2006). Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

Mandal, E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Marciniak-Budecka, D. (2014). Rodzicielstwo do-it-yourself, czyli refleksyjność współczesnego rodzicielstwa. Pogranicze. Studia Społeczne, t. XXIV, 131-148.

Modrzewski, J. i Matysiak-Błaszczyk, A. (2013). Odmiany współczesnego polskiego problemu rodzinnego. W: M. Piorunek. J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina – Młodzież – Dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 23-52.

Ostrouch-Kamińska, J. (2013). Egalitarne rodzicielstwo. Szkice Humanistyczne, t. XIII, nr 1, 159-168.

Ostrouch-Kamińska, J. (2015). Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Studium socjopedagogiczne narracji rodziców przeciążonych rolami. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Sikorska, M. (2009). Nowy ojciec, nowa matka, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich

rodzinach. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.

Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie.

Kraków: Nomos.

Titkow, A., Duch-Krzystoszek, D. i Budrowska, B. (2004). Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Tyszka, Z. (2002). Rodzina we współczesnym świecie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Willan-Horla, L. (2012). Obraz współczesnej polskiej rodziny, czyli od matki Polki (przez kobietę wielozadaniową) po kobietę dokonującą wyborów. W: K. Białobrzeska i C. Kurkowski (red.), Zagrożone człowieczeństwo. Tom I: Zagrożenia w obszarze rodziny, dzieciństwa i okresu dorastania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 39-56.

Published
2019-08-30
How to Cite
Błasiak, A. (2019). Tendencje zmian we współczesnych rodzinach w ponowoczesności. HORIZONS OF EDUCATION, 18(45), 11-21. https://doi.org/10.17399/HW.2019.184501
Section
Vol. 18, No. 45 (2019): Wokół rodziny