Tendencje zmian we współczesnych rodzinach w ponowoczesności
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie przemian rodziny polskiej, będącej podstawowym środowiskiem życia, rozwoju i wychowania człowieka, na początku XXI wieku, ujmowanego jako okres ponowoczesności.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przedstawiony problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytania: jak zmienia się rodzina i jej funkcjonowanie w ponowoczesności? jaki jest dzisiaj kierunek tych zmian? jakie czynniki w największym stopniu determinują te zmiany? Zastosowano analizę literatury i syntezę wniosków oraz przegląd wybranych raportów, diagnoz, wyników z badań naukowych realizowanych w perspektywie koncepcji przemian rodziny współczesnej.
PROCES WYWODU: Odwołując się do naukowych opracowań dokonano interdyscyplinarnej refleksji nad przemianami dokonującymi się we współczesnej rodzinie, które zmierzają w kierunku ponowoczesnego modelu rodziny i demokratyzacji stosunków rodzinnych, przy wciąż żywych cechach rodziny tradycyjnej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że rodzina się zmienia pod wpływem czynników mikro oraz makrospołecznych charakterystycznych dla ponowoczesności, gdzie ważnym elementami są procesy globalizacyjne, urbanizacji i industrializacji, konsumpcjonizmu oraz rozwój nowych mediów i technologii. Obszar zmian dotyczy nie tylko definiowania rodziny, ale także społecznych deklaracji w zakresie życia małżeńsko-rodzinnego, jak również struktury, pełnienia ról rodzinnych i codziennego funkcjonowania rodziny.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Współczesna rodzina ulega wyraźnej transformacji w kierunku demokratyzacji życia rodzinnego. Zmiany te pociągają za sobą nowe szanse i możliwości optymalizujące jej funkcjonowanie, ale pojawiają się także zagrożenia i trudności, które wywołują zagubienie i chaos. Stąd opis sytuacji dzisiejszych rodzin i ich interpretacja wymaga ciągłej eksploracji badawczej, która umożliwia uzyskanie wiedzy o rodzinie w procesie jej dostosowywania się do nowej rzeczywistości oraz formułowanie pożądanych kierunków działań w obszarze pomocy i wspierania rodziny i rodzicielstwa.
References
Bakiera, L. (2014). Zaangażowanie w rodzicielstwo na tle współczesnej rodziny. Kultura i Edukacja, 2(102), 146-172.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
Błasiak, A. (2017). (Nowy) wymiar rodzicielstwa – wybrane aspekty. W: D. Opozda i M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych. Lublin: Wydawnictwo Episteme, 29-44.
Boguszewski, R. (2013). Raport „Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie”. CBOS
BS/33/2013. Pozyskano z: http:// www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_033_13. PDF (dostęp:
09.2018).
CBOS. (2013a). Postawy prokreacyjne kobiet – komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.
CBOS. (2013b). O roli kobiety w rodzinie – komunikat z badań CBOS. Warszawa, marzec.
CBOS. (2013c). O mamie i tacie – kilka wspomnień z dzieciństwa – komunikat z badań CBOS.
Warszawa, maj.
Doniec, R. (2013a). Rodzina polska w XXI wieku – przemiany i kondycja. Próba syntezy. Pedagogika Społeczna, 4, 45-73.
Doniec, R. (2013b). Rodzina polska jako środowisko życia i wychowania w XXI wieku – indywidualne
doświadczenia i interpretacje. Horyzonty Wychowania, Vol. 12, No. 24, 163-195.
Gębuś, D. (2011). Demokratyzacja życia rodzinnego – mężczyzna w nowej roli społecznej. Tolerancja. Studia i Szkice, t. XVI, 132-146.
Gębuś, D. (2013). Odraczanie ról małżeńskich i rodzicielskich – czy możliwe jest odwrócenie trendu? W: M. Piorunek, J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina – młodzież – dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 103-114.
Gębuś, D. (2017). Czy grozi nam upadek rodziny? Kondycja rodziny polskiej na tle innych krajów europejskich. Wychowanie w Rodzinie, t. XV (1), 135-144.
Giddens, A. (2006). Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Mandal, E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marciniak-Budecka, D. (2014). Rodzicielstwo do-it-yourself, czyli refleksyjność współczesnego rodzicielstwa. Pogranicze. Studia Społeczne, t. XXIV, 131-148.
Modrzewski, J. i Matysiak-Błaszczyk, A. (2013). Odmiany współczesnego polskiego problemu rodzinnego. W: M. Piorunek. J. Kozielska i A. Skowrońska-Pućka (red.), Rodzina – Młodzież – Dziecko. Szkice z teorii i praktyki pomocy psychopedagogicznej i socjalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 23-52.
Ostrouch-Kamińska, J. (2013). Egalitarne rodzicielstwo. Szkice Humanistyczne, t. XIII, nr 1, 159-168.
Ostrouch-Kamińska, J. (2015). Rodzina partnerska jako relacja współzależnych podmiotów. Studium socjopedagogiczne narracji rodziców przeciążonych rolami. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Sikorska, M. (2009). Nowy ojciec, nowa matka, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich
rodzinach. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie.
Kraków: Nomos.
Titkow, A., Duch-Krzystoszek, D. i Budrowska, B. (2004). Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Tyszka, Z. (2002). Rodzina we współczesnym świecie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Willan-Horla, L. (2012). Obraz współczesnej polskiej rodziny, czyli od matki Polki (przez kobietę wielozadaniową) po kobietę dokonującą wyborów. W: K. Białobrzeska i C. Kurkowski (red.), Zagrożone człowieczeństwo. Tom I: Zagrożenia w obszarze rodziny, dzieciństwa i okresu dorastania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 39-56.
Copyright (c) 2019 Anna Błasiak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish in this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright to their work while granting the journal the right of first publication. The work will be simultaneously licensed under a CC BY-ND license, which permits others to share the work with proper credit given to the author and the original publication in this journal.
- Authors may enter into additional, non-exclusive agreements for the distribution of the published version of the work (e.g., posting it in an institutional repository or publishing it in another journal), provided that the original publication in this journal is acknowledged.
We allow and encourage authors to share their work online (e.g., in institutional repositories or on personal websites) both before and during the submission process, as this can foster beneficial exchanges and lead to earlier and increased citations of the published work. (See The Effect of Open Access). We recommend using any of the following academic networking platforms:
