Egalitarian Fatherhood – a Present and Engaged Father
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest naukowy namysł nad egalitarnym (partnerskim) ojcostwem oraz czynnikami, które go warunkują i konstytuują.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Postawiono problemy badawcze: Na czym polega egalitarne ojcostwo i jakie działania przygotowują chłopców/mężczyzn do realizowania tego modelu ojcostwa? Zastosowano metodę analizy i syntezy literatury przedmiotu, dokonano przeglądu badań.
PROCES WYWODU: Przedstawiono w zarysie przeobrażenia paradygmatów męskości oraz wizji ojcostwa. Omówiono kategorię egalitarnego rodzicielstwa, u którego podstaw znajdują się równość oraz współudział matki i ojca w rodzicielstwie. Następnie podjęto refleksję nad procesem wychowania i socjalizacji do realizowania męskości opiekuńczych, sprzyjających rozwijaniu egalitarnego ojcostwa.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Współcześnie funkcjonują w społeczeństwie różnorodne koncepcje męskości i ojcostwa. Ojcostwo wymyka się jednoznacznym ujęciom, gdyż oczekiwania są niespójne, wynikają z konfrontacji obecnej sytuacji społeczno-kulturowej ze stereotypami. W dyskursie naukowym w coraz większym stopniu akcentuje się koncepcję egalitarnego ojcostwa, które zdaje się odpowiedzią na zmieniające się warunki życia i potrzeby, gdyż jego podstawą jest obecność i zaangażowanie w życie rodzinne mężczyzny.
WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Budowanie partnerskiego ojcostwa wymaga przeciwstawienia się stereotypom, w tym stereotypowej socjalizacji rodzajowej, oraz społecznym presjom przekonań dotyczących cech przypisanych kulturowo męskości. Ważnym elementem zmiany jest tutaj edukacja wzbogacająca człowieka, jego wiedzę i rozwój, doskonaląca jego umiejętności realizowania ról społecznych i poczucia pewności życiowej czy rozwiązywania pojawiających się dylematów. Istotne jest również prowadzenie badań naukowych dotyczących uwarunkowań i okoliczności realizacji roli rodzicielskiej w zmieniających się dynamicznie warunkach życia.
Bibliografia
Arcimowicz, K. (2010). Obraz mężczyzny w polskich przekazach medialnych na przełomie stuleci [The image of men in Polish media messages at the turn of the century]. In M. Dąbrowska & A. Radomski (Eds.), Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości (pp. 10–24). Wydawnictwo Portalu Wiedza i Edukacja.
Bakiera, L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo a autokreacyjny aspekt rozwoju dorosłych [Engaged parenting and the self-creative aspect of adult development]. Difin SA.
Błasiak, A. (2019). Między (nie)obecnością a zaangażowaniem. Rodzicielstwo rekonstruowane w ponowoczesności [Between (non)attendance and commitment. Parenthood reconstructed in postmodernism]. Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Braun-Gałkowska, M. (2010). Dialog w rodzinie [Dialogue in the family]. Paedagogia Christiana, 1(25), 161–173.
Buchnat, M., & Chmura-Rutkowska, I. (2013). 6-latki ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na starcie szkolnym. Studium różnicy płci w kontekście reformy oświaty [Six-year-olds with special educational needs at the start of school: A gender differences study in the context of education reform]. Studia Edukacyjne, 27, 185–218.
Chmura-Rutkowska, I., & Ostrouch-Kamińska, J. (2018). Edukacja dzieci do partnerstwa kobiet i mężczyzn jako sposób na przeciwdziałanie przemocy ze względu na płeć [Educating children for gender partnership as a way to counteract gender-based violence]. Problemy Wczesnej Edukacji, 43(4), 39–49. https://doi.org/10.26881/pwe.2018.43.04
Dąbrowski, M.J. (2024). (De)konstruowanie męskości w neoserialu Królowa. (De)konstrukcja głównego bohatera [(De)constructing masculinity in the neo-series Królowa: The (de)construction of the main character]. In K. Maciąg, B. Drozd, K. Matuszko & M. Głos (Eds.), Obszary polonistyki 7: (De)konstruowanie męskości. (De)mitologizacje, (dez)iluzje i (de)heroizacje męskości w literaturze, kulturze i języku (pp. 70–78). Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Duch-Krzystoszek, D. (2007). Kto rządzi w rodzinie. Socjologiczna analiza relacji w małżeństwie [Who rules the family? A sociological analysis of marriage relations]. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Dudak, A. (2017). Obraz ojca w zmieniającej się rzeczywistości społecznej [The image of the father in a changing social reality]. Pedagogika Społeczna, 16(2/64), 117–134.
Giddens, A. (2004). Socjologia [Sociology] (A. Szulżycka, Trans.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jankowska, M. (2015). Wychowanie jako system wzajemnych oddziaływań rodziców i dzieci [Upbringing as a system of mutual interactions between parents and children]. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 21(1), 5–33.
Łagoda, A. (2015). Edukacja równościowa jako niezbędny element edukacji obywatelskiej i wychowania do tolerancji – szanse/możliwości/wyzwania w dobie kryzysu migracyjnego [Gender-equal education as an key element of civic education and raising tolerance – Opportunities and challenges in the era of the migration crisis]. In K. Błasińska, S. Pasikowski, G. Piekarski, & J. Ratkowska-Pasikowska (Eds.), Nierówności społeczne. W trosce o otwarcia horyzontów edukacji (pp. 177–193). Fundacja Instytut Równowagi Społeczno-Ekonomicznej.
Mandal, E. (2004). Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią [Subjective and interpersonal consequences of gender stereotypes]. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Melosik, Z. (2021). Męskość hegemoniczna: teoria i społeczne konstruowanie przestępstwa [Hegemonic masculinity: Theory and the social construction of crime]. Resocjalizacja Polska, 21, 9–22. https://doi.org/10.22432/pjsr.2021.21.02
Ostrouch-Kamińska, J. (2013). Egalitarne rodzicielstwo [Egalitarian parenting]. Szkice Humanistyczne, 13(1), 159–168.
Ostrouch-Kamińska, J. (2016). Partnerstwo w relacji małżeńskiej jako współczesna wartość wychowania [Partnership in marriage as a contemporary value in upbringing]. Problemy Wczesnej Edukacji, 12(2/33), 114–123.
Ostrouch-Kamińska, J. (2022). Poza stereotypem. Współcześni rodzice w drodze do partnerskiego rodzicielstwa [Beyond stereotypes: Contemporary parents on the path to egalitarian parenting]. In M. Ściupider-Młodkowska & A. Matysiak-Błaszczyk (Eds.), Od fascynacji partnerstwem do obowiązku rodzicielskiego (pp. 45–57). Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
Pankowska, D. (2005). Wychowanie a role płciowe. Program edukacyjny [Upbringing and gender roles: An educational program]. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Skoczylas, Ł. (2011). Hegemoniczna męskość i dywidenda patriarchatu. O społecznej teorii płci kulturowej Raewyn Connell [Hegemonic masculinity and the patriarchal dividend: On Raewyn Connell’s social theory of gender]. Refleksje: Pismo Naukowe Studentów i Doktorantów WNPiD UAM, 4, 11–18. https://doi.org/10.14746/r.2011.4.01
Skucha, M. (2012). Męskości nowoczesne? Wiek XIX [Modern masculinities? The 19th century]. Wielogłos, 1(11), 7–20. https://doi.org/10.4467/2084395XWI.12.001.0606
Slany, K., & Ratecka, A. (2018). Równość płci w rodzinach – praktyki, ekonomia, jakość życia [Gender equality in families – Practices, economy, quality of life]. In E. Krzaklewska (Ed.), Co nam daje równość? Wpływ równości płci na jakość życia i rozwój społeczny w Polsce (pp. 96–116). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Suwada, K. (2017). Męskości opiekuńcze. Zaangażowanie w ojcostwo a rekonstrukcja modeli męskości [Caring masculinities: Involvement in fatherhood and the reconstruction of masculinity models]. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 18(2), 77–90.
Tyszka, Z. (1993). Rodzina [Family]. In W. Pomykało (Ed.), Encyklopedia pedagogiczna (pp. 695– 698). Wydawnictwo Innowacja.
Wróblewska-Skrzek, J. (2017). Nowe ojcostwo czy kryzys ojcostwa? Przemiany roli mężczyzny w rodzinie [New fatherhood or a crisis of fatherhood? Changes in men’s roles in the family]. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 1, 33–40.
Wyszyńska, G. (1996). Rola ojca w rozwoju dziecka [The role of the father in child development]. Dialogi: Zeszyty Instytutu Psychoanalizy i Psychoterapii, 2/3.
Copyright (c) 2024 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
