Wychowanie przez przyrodę – wybrane współczesne aspekty
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie dobroczynnego wpływu przyrody na (młodego) człowieka, który współcześnie bardzo silnie jest zanurzony w świecie wirtualnym. Dzisiaj występuje potrzeba wychowania do interakcji z przyrodą. Teoretyczny namysł opiera się na założeniu, że kontakt z przyrodą stanowi czynnik minimalizujący zagrożenia związane z nowymi mediami.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problematyka badawcza ujęta została w postaci następujących pytań: Jaką wartość ma przyroda dla człowieka funkcjonującego w społeczeństwie cyfrowo- -informacyjnym? Jak współcześnie wychowywać najmłodsze pokolenie do kontaktu z przyrodą? Wykorzystana została metoda analizy i syntezy literatury oraz posłużono się wynikami badań, które są istotne dla badanego problemu.
PROCES WYWODU: Punktem wyjścia do podjętych analiz są wyniki badań empirycznych wskazujące na: nadmierne korzystanie z nowych mediów elektronicznych, cyfrowe zmęczenie dzieci i młodzieży oraz pozytywny wpływ przyrody. W toku analiz ukazano, iż konieczna jest dzisiaj równowaga między technologią a przyrodą, pojawiają się zatem nowe zadania w obszarze wychowania przez przyrodę.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Refleksja nad podjętą problematyką wskazuje na wieloaspektowy wpływ przyrody na człowieka. Dokonana analiza ujawniła, że przyroda pomaga zachować równowagę psychiczną, fizyczną i duchową oraz uniknąć przemęczenia cyfrowego, dlatego ważny jest proces wychowania uzupełniony o wymiar przyrody.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Dostrzeżono potrzebę wychowania dzieci i młodzieży do bezpośredniego kontaktu z przyrodą. Zaproponowano i przedstawiono wychowawczą triadę – wychowanie w przyrodzie, dla przyrody i przez przyrodę, która winna być realizowana przez wszystkie środowiska wychowawcze. Ponadto zauważono potrzebę synergii mediów z przyrodą w dobie społeczeństwa medialnego w celu zachęcenia dzieci do przebywania pośród przyrody. Zaprezentowano cyberpark jako przykład ww. synergii.
Bibliografia
Atchley, R.A., Strayer, D.L. i Atchley, P. (2012). Creativity in the Wild: Improving Creative Reasoning through Immersion in Natural Settings. PLoS ONE, 7(12), 1-3.
Bałachowicz, J., Klichowska, A. i Kruszwicka, A. (2020). Jak dziecko poznaje przyrodę? W: W.H. Krauze-Sikorska i M. Klichowski (red.), Pedagogika dziecka. Podręcznik akademicki. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Berg, E.A., Hartig, T. i Staats, H. (2007). Preference for Nature in Urbanized Societies: Stress, Restoration, and the Pursuit of Sustainability. Journal of Social Issues, Vol. 63, No. 1, 79-96.
Berman, G.M., Jonides, J. i Kaplan, S. (2009). The Cognitive Benefits of Interacting with Nature. Psychological Science, No. 19, 1207-1212.
Biernat, T. (2014). Czy istnieje rodzina ponowoczesna? Pedagogika Christiana, 2/34, 183-195.
Bonanno, P., Costa, S.C., Klauser, R.F., Klichowski, M. i Lange, M. (2015). CyberParks as a New Context for Smart Education: Theoretical Background,Assumptions, and Pre-service Teachers’ Rating. American Journal of Educational Research, Vol. 3. No. 12A, 1-10.
Brown, P., Leger, L., Maller, C., Pryor, A. i Townsend, M. (2005). Healthy nature healthy people: contact with nature’ as an upstream health promotion intervention for populations. Health Promotion International, Vol. 21, No. 1,45-54.
Clifford,A.M. (2018). Kąpiele leśne: Jak czerpać zdrowie z natury. Białystok: Wydawnictwo Kobiece.
Dawid-Mróz, M. (2018). Deficyt natury, czyli przyroda na receptę. Ty też jej potrzebujesz!. Pozyskano z: http://manufaktura-radosci.pl/deficyt-natury-czyli-przyroda-na-recepte (dostęp: 20.09.2020).
Fabjański, M. (2012). Witamina N, czyli co zrobić z deficytem natury. Pozyskano z: https://www.focus.pl/artykul/witamina-n-czyli-co-zrobic-z-deficytem-natury?page=1 (dostęp: 20.09.2020).
Fuller, R., Gaston, K., Irvine, K. i Keniger, L. (2013). What are the Benefits of Interacting with Nature? International Journal of Environmental Research and Public Health, no. 10, 921-924.
Gadacz, T. (2005). Wychowanie jako spotkanie osób. W: F. Adamski (red.), Wychowanie personalistyczne. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Głowacka, M. (2013). Czas na edukatorów ekologicznych. Pozyskano z: https://dzikiezycie.pl/archiwum/2012/stycz-2013/czas-na-edukatorow-ekologicznych/page:5 (dostęp: 20.09.2020).
Iyer, R., Keltner, D., Koleva, S., Piff, K.P. i Zhang, W.J. (2014). An occasion for unselfing: Beautiful nature leads to prosociality. Journal of Environmental Psychology, 37, 61-72.
Klichowski, M. i Patricio, C. (2016). Does the human brain really like ICT to ols and being outdoors? A brief overview of the cognitive neuroscience perspective of the CyberPark concept, W: A. Zammit i T. Kenna (red.), Enhancing Places through Technology. Proceedings from the ICiTy conference. Malta: Edições Universitárias Lusófonas.
Louv, R. (2014). Ostatnie dziecko lasu. Jak uchronić nasze dzieci przed zespołem deficytu natury. Warszawa: Grupa Wydawnicza Relacja.
McGurk, A.L. (2018). Nie ma złej pogody na spacer. Tajemnica szwedzkiego wychowania dzieci. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Morbitzer, J. (2017). Edukacja medialna (małego) dziecka. W: J. Pyżalski (red.), Małe dzieci w świetle technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami. Łódź: Wydawnictwo „Eter”.
NASK. Nastolatki 3.0. Wybrane wyniki ogólnopolskiego badania uczniów w szkołach. (2016). Pozyskano z: www. akademia.nask.pl (dostęp: 05.09.2020).
Pawiak, A.M. (2019). Wybrane przestrzenie życia rodzinnego w kontekście nowomedialnym. Horyzonty Wychowania, 18(48), 11-21.
Ptaszek, G., Bigaj, M., Dębski, M., Pyżalski, J. i Stunża, G.D. (2020). Zdalna edukacja – gdzie byliśmy, dokąd idziemy? Wstępne wyniki badania naukowego „Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa”. Warszawa.
Pyżalski, J. (2020). Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Warszawa: Wydawnictwo EduAkcja.
Raiyn, J. (2015). Modern Information and Communication Technology and their Application in Cyberparks. Journal of Multidisciplinary Engineering Science and Technology, Vol. 2, 2178-2183.
Spitzer, M. (2016). Cyberchoroby. Jak cyfrowe życie rujnuje nasze zdrowie. Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.
Williams, F. (2016). Call to wild. Pozyskano z: https://www.nationalgeographic.com/magazine/2016/01/call-towild/ (dostęp: 20.09.2020).
Copyright (c) 2020 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: